O «κοινωνικός βραχίονας» αιχμή της προοδευτικής απάντησης απέναντι στις ανισότητες των Θ. Δημόπουλου και Λ. Παπουτζή – Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα των Συντακτών

Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα των Συντακτών (Έντυπη έκδοση 20-21/03/2021)

Δεν χρειάζεται να φτάσουμε στο τέλος αυτής της περιπέτειας για να συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να επαναοριοθετήσουμε τις συντεταγμένες πλοήγησης για τη μετά-κορονοϊό εποχή. Μία εποχή που επιβάλει να ενισχυθεί η κρατική οντότητα στον τομέα τηςκοινωνικής προστασίας και επιτάσσει ένανσύγχρονολόγο,«σφυρηλατημένο» στο αμόνι των ρεαλιστικών προσεγγίσεωντης εγχώριας πραγματικότητας. Μια πραγματικότητατης οποίας ο ρυθμός παραγωγικότηταςκατατάσσεται στις όχι και τόσο θετικές εξαιρέσεις¹καλώντας για εμβάθυνσηστην«αποτελεσματικότητα» και στην«ακεραιότητα»², αποσαφήνιση των ρόλων ανάμεσα σε διοίκηση και πολιτική³ καιυιοθέτησηθεώρησης,που δε θα αντιμετωπίσει τις κοινωνικές ανισότητες ωςφυσικό φαινόμενο, αλλά θα είναι εγκαίρως έτοιμη για την ενεργοποίηση ενός «βραχίονα»για τηνάμβλυνσήτους.⁴Έναν«βραχίονα» που θα ακουμπάόσους έχουν ανάγκη,με την έγνοια και την ενσυναίσθηση που επιβάλλουν οι συνθήκες.

Το ποσοστό των ανθρώπων που κινδυνεύει από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό στη χώρα, καταγράφεται ως το τρίτο υψηλότερο (30%) ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες⁵,με τα ποσοστά φτώχειας να παραμένουν υψηλά ιδίως για τους νεότερους⁶, ενώαναφορικά με τη δυνατότητα ποσοστού των πολιτών της να ανταποκριθούν σε αναπάντεχες οικονομικές προκλήσεις, κατατάσσεται ως η τρίτη χειρότερη (48%), πάνω από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο (32%).⁷Επιπλέον, στοιχεία που αντανακλούν τις σοβαρές οικονομικέςανισότητεςαναφέρουν ότι, το οικονομικά ανώτερο 20% του πληθυσμού έχει 5,51 φορές μεγαλύτερο εισόδημα συγκριτικά με το κατώτερο 20%,ενώ το 55,4% του συνολικού πληθυσμού ανήκει στην κατηγορία του“οικονομικά ευάλωτου”και το 12,9% βρίσκεται κάτω από τοόριο φτώχειας.⁸

Τα παραπάνω σε συνδυασμό με ότιτο 20% των νοικοκυριών με τις χαμηλότερες μέσες δαπάνες, ξοδεύουν 54,9% του προϋπολογισμού τους σε δαπάνες σχετιζόμενες με την τροφή και τη στέγαση, ενώ αντίστοιχα 20% των νοικοκυριών με τις υψηλότερες μέσες δαπάνες ξοδεύουν το 24,6% τουπροϋπολογισμού τους στην ίδια μορφή εξόδων⁹, αλλά και σειρά στοιχείωνπου έχουν να κάνουν με τηχαμηλή θέση της χώραςως προς τηνψυχο-κοινωνικήκατάσταση των πολιτών¹⁰, πιθανώς«συναρμολογούν» το πεδίο επί του οποίου δύναται να αναπτυχθεί,σταθμισμένα και στοχευμέναηκρατική παρέμβαση της ελάχιστηςεισοδηματικής ενίσχυσης καιτηςδιευρυμένης παροχής υπηρεσιώνκοινωνικής προστασίας. Αμφότερα μέρη, τα οποία αποτελούν σήμερα την προτεραιότητα των Ελλήνων πολιτών.¹¹

Η προοδευτική απάντηση και ο υπό διαμόρφωση«κοινωνικός βραχίονας»της οφείλουν να αναζητήσουν τις συντεταγμένες, οι οποίεςσήμερα έχουν χαθεί. Συντεταγμένες που περιέχονται στον ΕθνικόΣτρατηγικόΣχεδιασμό για τη Βιώσιμη και Δίκαιη ΑνάπτυξητουΜαΐου του 2019, με ορίζοντα το 2030, ο οποίος, προ πανδημίας ακόμη, προσέγγισε διορατικά το ζήτηματων ανισοτήτων¹². Λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τα νέα προβλήματα που προκαλεί αυτή η πολλαπλή κρίση και αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που ξεπηδούν από αυτή (βλ. Ταμείο Ανάκαμψης). Η πειστικότητα της απάντησης συναρτάται με την«ωριμότητα του συλλογικού πολιτικού υποκειμένου»να αναλύσειτι τεκταίνεταισε κεντρικό καιπεριφερειακόεπίπεδο, ώστε να προβεί σε μίαριζοσπαστική και οραματικήπροσέγγιση μίας νέαςαρχιτεκτονικής.

Μιαςαρχιτεκτονικής ενός κοινωνικού κράτους και υπηρεσιών, που θα λειτουργούν κάτω από ένανουσιαστικό παραγωγό στρατηγικής και όχι απλό παρακολουθητή των όσων εξελίσσονται ή έναν διανεμητήκρατικής επιχορήγησης. Ένα μηχανισμό που δε θα ψάχνειναβρει τι συμβαίνει ανάμεσα σε παράλληλους κόσμους, που πολλές φορές δε συντονίζονται αποτελεσματικά, καιμια συγκεκριμένη – ανά γεωγραφική περιοχή – περιφερειακή διασύνδεση, έκφραση.

Έναν «κοινωνικό βραχίονα»στον οποίο θα«κουμπώνουν»όλαεκείνα τα σημεία στα οποία ο πολίτης έχει καθημερινή επαφή, με ενίσχυση της εξωστρέφειαςκαιεπενδύοντας σεσυγκεκριμένες ειδικότητες, που θα βρίσκονται στο επίκεντρο των φαινομένων κοινωνικής παθογένειας.

Έναν «κοινωνικό βραχίονα», πουαξίζει να σχεδιαστεί και να κατασκευαστεί, αφού αφουγκραστείουσιαστικάτις προσωπικές εμπειρίεςπερνώντας στη συλλογική και συντεταγμένη γνώση. Όχι μόνο για να προσεγγίσει – ξανά – το εφικτό,αλλά πλέον για να το διευρύνει.

* Πρώην πρόεδρος του Δ.Σ. του ΚΚΠ Περ. Στερεάς Ελλάδας, υπ. διδάκτωρ Παν. Θεσσαλίας
** Πρώην πρόεδρος του Δ.Σ. του ΚΚΠ Περ. Δυτικής Μακεδονίας

1. European Commission (2020), Employment and Social Developments in Europe 2020, Leaving no one behind and striving for more: Fairness and solidarity in the European social market economy, p. 24, Chart 1.7., Διατίθεταιαπό: https://bit.ly/3e3eUU0
2. OECD (2011), Greece: Review of the Central Administration, OECD Public Governance Reviews, OECD Publishing, http://dx.doi.org/10.1787/9789264102880-en, Διατίθεταιαπό: https://bit.ly/383WNcw
3. Σπανού Κ., Ιωάννου Χ., Λαμπροπούλου Μ., Μπαλλά Ε., Οικονόμου Δ., (2018), Μεταρρυθμίσεις στη Δημόσια Διοίκηση στη διάρκεια της κρίσης – Επισκόπηση/Περιγραφή/Αποτίμηση, ΕΛΙΑΜΕΠ, σελ. 263, Διαθέσιμο από: https://bit.ly/2MJDDRY
4. ILO(2020), World Employment and Social Outlook Trends 2020, Διαθέσιμοαπό: https://bit.ly/2MFaJ5j
5. Eurostat (2020), “Over 20% of EU population at risk of poverty or social exclusion in 2019”, 16.10.2020, Διαθέσιμοαπό: https://bit.ly/308hVtL
6. OECD, (2020), OECD Economic Surveys, July 2020, p. 15, Διαθέσιμοαπό: https://bit.ly/384pwxY
7. Eurostat (2020), “One in three people unable to face unexpected financial expenses”, 05.05.2020, Διαθέσιμοαπό: https://bit.ly/381Mwxw
8. ΣΕΒ, (2020), “ΟΟΣΑ: Ίσες ευκαιρίες για μείωση των ανισοτήτων και καλύτερη ποιότητα ζωής”, Οικονομία & Επιχειρήσεις, Δελτίο για την Ελληνική Οικονομία, 06.02.2020, Τεύχος 177, σελ. 4, Διαθέσιμο από: https://bit.ly/2NMEcLp
9. ΕΛΣΤΑΤ, (2020), Press Release, Household Budget Survey 2019, 30.09.2020, Διαθέσιμοαπό: https://bit.ly/3razdm9
10. Eurofound (2020), Living, working and COVID-19, COVID-19 series, Publications Office of the European Union, p. 25, Διαθέσιμοαπόhttps://cutt.ly/ygYRZVY
11. European Commission, (2021), Special Eurobarometer 509 Report, Social Issues, Fieldwork November – December 2020, March 2021, Διαθέσιμοαπό: https://bit.ly/2OhZyzS
12. Ελληνική Δημοκρατία, Κυβέρνηση (2019), “Ελλάδα: Εθνική Στρατηγική για τη Βιώσιµη και Δίκαιη Ανάπτυξη 2030”, σελ. 107-117, Διαθέσιμο από: https://bit.ly/3qbwLu0